Badania aktywności zawodowej w Polsce wykazują wyższy jej poziom wśród mieszkańców wsi niż miast. Dotyczy to zwłaszcza kobiet, młodzieży oraz osób w wieku przedemerytalnym i poprodukcyjnym. Głównym źródłem tych różnic jest rodzinny charakter stosunków pracy w przeważających na wsi gospodarstwach chłopskich, prowadzący do powszechnego, chociaż bardzo zróżnicowanego udziału w pracach rolnych większości zdolnych do pracy członków rodziny.
Według badań GUS, w 1994 roku współczynnik aktywności zawodowej dla ludności w wieku produkcyjnym wynosił 75%.
Najwyższy poziom aktywności zanotowano wśród mieszkańców wsi (64,2%), zaś najniższy wśród kobiet (53,6%).
Wysoką aktywnością zawodową charakteryzowały się osoby w wieku 25-49 lat, przy czym największą aktywność wykazali
mężczyźni w wieku 30-34 lata (95,6%) i kobiety w wieku 40-44 lata (86,2%). Najniższą aktywnością zawodową wśród osób w wieku produkcyjnym charakteryzowały się osoby najmłodsze (18-19 lat) oraz osoby w wieku przedemerytalnym tzn. kobiety w wieku 55-59 lat i mężczyźni w wieku 60-64 lata.
Współczynnik aktywności zawodowej na wsi dla osób w wieku poprodukcyjnym wyniósł dla mężczyzn 18,3% a dla kobiet 13,8% i jest o kilka procent wyższy niż w mieście.
Zarówno wśród mieszkańców wsi, jak i miast najniższą aktywnością zawodową charakteryzowała się grupa osób, posiadająca wykształcenie podstawowe i średnie ogólne. Natomiast wysoką aktywnością zawodową bez względu na płeć i miejsce zamieszkania, charakteryzują się osoby z wykształceniem wyższym.
Na poziom aktywności zawodowej wpływa również stan cywilny. Najwyższą aktywnością wyróżniały się osoby żonate i zamężne oraz rozwiedzione. Najmniej aktywnych zawodowo było wśró wdowców i wdów. W grupie tej znajdował się duży odsetek osób w wieku podeszłym oraz osób posiadających niezarobkowe źródło utrzymania (np. emerytura).
Aktywność zawodowa ludności jest zróżnicowana przestrzennie. Zdecydowanie najwyższą aktywnością zawodową charakteryzuje się ludność makroregionu południowo- wschodniego (Tab.1).
Poziom aktywności zawodowej w makroregionie środkowowschodnim systematycznie rósł i w grudniu 1994 roku zajął drugą pozycję. Relatywnie najniższe współczynniki aktywności odnoszą się do makroregionów : południowego i południowo-zachodniego.
TABELA 1.
WSPÓŁCZYNNIK AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ LUDNOŚCI
WIEJSKIEJ WG MAKROREGIONU (w%)
W LATACH 1992-1993 wg M. Dębniewskiej.22
|
|
kw.poprz. =100 |
|||||
|
LP. WYSZCZEGÓLNIENIE |
IV kw. 1992 |
III kw. 1993 |
IV kw. 1993 |
III kw. 1993 |
IV kw. 1993 |
|
| 1.
2.
|
POLSKA
Makroregion
|
65,5
67,2 60,4 70,6 67,4 61,8 55,7 59,5 73,8 66,0 |
66,0
69,1 60,4 67,0 65,5 61,2 57,3 59,7 75,3 69,2 |
65,7
67,9 59,6 67,1 66,0 61,5 60,4 60,1 73,3 67,8 |
100,3
101,0 98,7 95,0 97,9 99,5 108,4 101,4 99,3 102,7 |
99,5
98,3 98,7 100,1 101,1 100,5 105,4 100,7 97,3 98,0 |
Głównym, choć nie jedynym, czynnikiem różnicującym przestrzennie aktywność zawodową jest udział ludności wiejskiej i rolniczej. Ludność ta wyróżnia się wysoką aktywnością zawodową.
Te same makroregiony południowy i środkowowschodni charakteryzują się maksymalną aktywnością zawodową mężczyzn i kobiet w stosunku do ogółu ludności.
Maria Dębniewska „Bezrobocie a przedsiębiorczość w środowisku wiejskim” w
[ „Rynek pracy a edukacja”, pod redakcją naukową E. Malewskiej, Olsztyn 1995]