wyniki i dyskusja pracy magisterskiej
Wszystkie wyodrębnione drobnoustroje wraz z ich charakterystyką anatomiczną i właściwościami fizjologicznymi, zostały przedstawione w rozdziale „Przegląd wyizolowanych mikroorganizmów”. Podczas oznaczeń stwierdzono, znaczne różnice mikroflory, w poszczególnych punktach pomiarowych, oraz terminach poboru próbek.
W trakcie prowadzenia analiz, wśród bakterii stwierdzono przeważającą obecność przedstawicieli Micrococcus, Staphylococcus oraz Bacillus, które zaobserwowano niemal we wszystkich posiewach.
Bakterii przetrwalnikujących nie wyizolowano w próbach pobieranych z powierzchni gruntu (punkty Bz i Fz), natomiast w pozostałych posiewach występowały stosunkowo licznie, a najpospolitszym gatunkiem był wśród nich Bacillus mycoides, który dominował w miesiącach kwietniu i czerwcu. Podczas kolejnych pomiarów zawartość bakterii z rodzaju Bacillus, osiągała niższy poziom, w porównaniu do dwóch wspomnianych miesięcy, natomiast w lipcu oraz październiku nie wyizolowano żadnej koloni należącej do tego rodzaju.
Bakterie z rodziny Micrococcaceae (Micrococcus sp. i Staphylococcus sp.) wykryto na całym obszarze sadu, we wszystkich terminach badań. Początkowo nie stanowiły one przeważającej mikroflory bakteryjnej, pomimo znacznej ilości w powietrzu. W kolejnych posiewach zdominowały inne mikroorganizmy, przy czym w lipcu były jedynymi drobnoustrojami bakteryjnymi jakie zidentyfikowano. Charakterystyczną cechą przedstawicieli rodziny Micrococcaceae okazała się niejednolitość gatunkowa, podczas kolejnych pomiarów, oraz zmienność jakościowa nawet w ramach tego samego punktu (B i Bz, lub F i Fz). Najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem był Micrococcus luteus, którego cytrynowe kolonie stwierdzono w czasie całego okresu badań, na wszystkich stanowiskach.
Pozostałe grupy bakterii, stanowiły jedynie minimalny udział wyizolowanej mikroflory bakteryjnej, a ich obecność zaobserwowano w miesiącu kwietniu i październiku w punktach A, B, C i F. Wśród tych mikroorganizmów należy wymienić gatunek Pseudomonas aeruginosa i rodzaj Arthrobacter. Drugi z wymienionych drobnoustrojów jest bardzo pospolitym mieszkańcem gleby i stamtąd zapewne trafił do obcego dla niego środowiska – atmosfery.
Pod względem bakteriologicznym, należy uznać badane powietrze za wolne od infekcji mikroflorą patogenną. W posiewach nie stwierdzono, takich drobnoustrojów jak Streptococcus faecalis oraz pałeczek z grupy coli, charakterystycznych dla obszarów skażonych, gdzie powyższe mikroorganizmy przedostają się ze ścieków, odpadów gospodarczych itp. (Petrycka i inni,1995).
Kolejną grupą drobnoustrojów wyizolowywaną w znacznych ilościach z posiewów były grzyby strzępkowe. Przebadano i sklasyfikowano stosunkowo dużą ich liczbę, zależną głównie od terminu badania, w mniejszym stopniu pochodzenia próby. Stwierdzono, silną sezonowość występowania poszczególnych rodzajów tych mikroorganizmów.
Przedstawicieli rzędu Mucorales izolowano podczas całego okresu badań, jednakże w stosunkowo niewielkiej ilości. W każdym terminie występował przynajmniej jeden tego rzędu. Średnio grzyby te stanowiły od 5 do 10 % analizowanej mikroflory. Najwięcej przedstawicieli Mucorales zidentyfikowano podczas badania wrześniowego (rys.24), a więc w okresie minimalnie poprzedzającym zbiór śliwek. Oznaczono cztery rodzaje z sześcioma gatunkami tych pleśni. Najczęstszym w posiewach był rodzaj Rhizopus, który stanowił 2% wszystkich grzybów strzępkowych wykrytych podczas badań (rys.21). Jego obecność stwierdzono w posiewach kwietniowym i wrześniowym z punktów B i E, klasyfikując dwa gatunki: Rhizopus arrhizus i nigricans. Innym również stosunkowo często występującym rodzajem była Absidia (1,5% całej mikroflory pleśniowej), wykrywana głównie na płytkach pochodzących z poziomu gruntu (punkty Bz i Fz), a ponadto wyizolowana w punkcie D. W miesiącach lipcu i wrześniu, stwierdzono średnio około 300 zarodników/m3 powietrza. Podobnie jak w przypadku Rhizopusa, zidentyfikowano dwa gatunki z tego rodzaju – Absidia glauca i spinosa.
Pozostałe oznaczone grzyby strzępkowe należały do rzędu Moniliales, który stanowił przeważającą (około 95%) część całej przebadanej mikroflory grzybowej (rys.21).
Najczęściej i najpospoliciej występującym rodzajem pleśni był rodzaj Cladosporium (41 % mikroflory z całego okresu analiz) . Pojawiał się on we wszystkich pomiarach z wyjątkiem miesiąca czerwca. Udział procentowy zarodników w powietrzu począwszy od lipca silnie wzrastał, aby w październiku, 55% wszystkich zidentyfikowanych grzybów należało do tego rodzaju (rys.25). Wówczas w 1m3 powietrza ilość zarodników wynosiła około 760 (średnio 420 w m3). Sklasyfikowano dwa gatunki – Cladosporium macrocarpum i herbarum, przy czym, pierwszy z nich występował głownie w okresie letnim, a drugi pojawił się z końcem sierpnia.
Kolejnym często wyizolowanym podczas badań grzybem strzępkowym był Scopulariopsis. Rodzaj ten obejmował 13% wszystkich pleśni. Zanotowano wzrost zawartości pleśni w okresie letnim, aczkolwiek zaznaczał swoją obecność we wszystkich terminach badań. Najwięcej mikroorganizmów z rodzaju Scopulariopsis znajdowało się w posiewach wrześniowym i październikowym (rys.24 i 25), kiedy stężenie zarodników grzyba w punkcie D, osiągnęło poziom 640 w m3 (średnio 200 zarodników/m3). Tak wysoka zawartość jest cechą charakterystyczną badanego sadu, ponieważ literatura nie podaje przypadków, dominowania tej pleśni w populacjach drobnoustrojów powietrza (Krzysztofik,1992). Podczas analiz, wyodrębniono dwa gatunki Scopulariopsis z których jednym okazał się S. brevicaulis.
Trzecim, pod względem częstotliwości występowania, gatunkiem grzyba strzępkowego, w trakcie badań był rodzaj Alternaria, stanowiąc 9% całej wyizolowanej mikroflory pleśniowej (rys.21). Stwierdzony we wszystkich posiewach, w minimalnej ilości na przełomie sierpnia i września, maksimum osiągnął w czerwcu, kiedy stanowił 25% mikroflory grzybowej. Najliczniej pojawił się w punktach A, E i F, jako najpospoliciej występujący gatunek z tego rodzaju – Alternaria alternata.
Przedstawiciele rodzaju Aspergillus zajęły czwarte miejsce pod względem rozpowszechnienia podczas prowadzonych oznaczeń (7% mikroflory). Jak już podkreślano jest to jedna z najszerzej rozpowszechnionych pleśni na świecie. W badaniach notowano stopniowy wzrost ilości tego grzyba w powietrzu. Maksimum przypadło na miesiąc październik, kiedy średnia zawartość zarodników wyniosła około 200 w m3. W każdych kolejnych posiewach, zwiększała się różnorodność gatunkowa w obrębie rodzaju, w sumie zdiagnozowano trzy różne szczepy Aspergillus.
Znaczący udział w populacji grzybów, około 6%, przypada na rodzaj Botrytis, oraz jedynego jego przedstawiciela – Botrytis cinerea. Będąc pasożytem roślinnym, znajduje on zapewne znakomite warunki rozwoju w sadzie. Jego obecność stwierdzono we wszystkich punktach pomiarowych i terminach badawczych. Należy zwrócić uwagę na znaczną zmienność w obrębie tego gatunku. Wyizolowane kolonie różniły się czasami znacznie pod względem cech morfologicznych tj. wielkość zarodników, ich umiejscowieniem na konidioforach itp., co znajduje potwierdzenie w literaturze (Fassatiova,1983)
Pozostałe rodzaje pleśni, występowały w mniejszych ilościach od podanych uprzednio i stanowiły tło dla szczepów dominujących. Przejściowo uzyskiwały one okresową przewagę nad innymi grzybami, jak miało to miejsce w przypadku Trichothecium, w pomiarze z miesiąca lipca (rys.23).
Udział drożdży w posiewach był bardzo niewielki. Nie zauważono również przewagi któregoś z rodzajów. Ogólnie stwierdzono obecność czterech gatunków, należących do trzech rodzajów: Candida, Lipomyces i Rhodotorula. Każdy z wymienionych, pozyskany został z innego terminu oznaczeń. Ponadto wyizolowane kolonie charakteryzowały się brakiem zdolności fermentacyjnych.