Rys. nr 1.
Źródło: Rzeczpospolita 11 lutego 2003 r., opracowanie własne.
Najważniejszym wyzwaniem, przed jakim staje współcześnie polityka wobec obszarów wiejskich, jest zatrzymanie spadku dochodów rodzin wiejskich i uruchomienie mechanizmu prodochodowego, między innymi przez tworzenie warunków do powstawania nowych miejsc pracy. Zła sytuacja dochodowa rodzin wiejskich rodzi wielorakie skutki – w szczególności obniża poziom ich życia, co rodzi konflikty natury społecznej i politycznej wykorzystywane często przez polityków. Manipulowanie nimi może stać się źródłem niepokojów społecznych. Niski dochód zmniejsza możliwości finansowania edukacji młodzieży wiejskiej, powodując głęboko sięgające zapóźnienia cywilizacyjne.
Rys. nr 2.
Źródło: Rzeczpospolita 25 lutego 2003 r.
Jeżeli przeciętne wynagrodzenie brutto w roku 2002 wynosiło dla parlamentarzystów około 4 tys. zł, dla pracowników biurowych około 2 tys. zł, to dla rolników (liczone wraz z ogrodnikami, leśnikami i rybakami) – niecałe 1,4 tys. zł. o dwieście złotych mniej zarabiał już tylko tzw. „pracownik przy pracach prostych”. Stąd też odchylenie względem przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej wyniosły w 1995 r. minus 10%, by „optymistycznie wzrosnąć” w roku 2002 do poziomu minus 8%. Z jednej strony mamy do czynienia ze spadkiem realnych dochodów, z drugiej zaś – ze wzrostem cen towarów i usług konsumpcyjnych.
Polska wieś wnosi do współczesnego Świata bogatą kulturę, tradycję, związki społeczne, nie zniszczone gleby, atrakcyjne tereny do wypoczynku, duży potencjał produkcyjny. Jednakże wymienione wyżej argumenty są niewystarczające, aby mówić o faktycznej sile polskiej produkcji rolniczej. We współczesnym świecie liczy się nowoczesność mierzona poziomem i jakością stosowanych technologii, wydajnością produkcji, jej zyskownością, poziomem kosztów produkcji, dostosowaniem do zmieniających się warunków współczesnego rynku konsumenta oraz jakością produktów. A tego wszystkiego niestety nam brakuje.
Rolnictwo w Polsce charakteryzuje ciągły proces przemian własnościowych, strukturalnych i ekonomicznych. Duża liczba jednostek zróżnicowanych pod względem wielkości gospodarstw, kierunku i poziomu produkcji powoduje złożoność i zmienność sytuacji ekonomicznej rolnictwa.
Na tę złożoność i zmienność zasadniczy wpływ ma trudna sytuacja ekonomiczna ogółu ludności, ograniczony popyt na artykuły rolno-spożywcze i niskie ceny artykułów rolnych zarówno skupu, jak i targowiskowe.
Te elementy ekonomiczne decydują o strukturze i liczbie gospodarstw rolnych prowadzących działalność rolniczą, o stopniu wykorzystania i sposobach użytkowania gruntów, o kierunkach produkcji rolniczej, a także o prowadzeniu działalności pozarolniczej w gospodarstwach rolnych.
